چرا مانیتورینگ کافی نیست؟
وقتی صحبت از مدیریت نرم‌افزار و اپلیکیشن‌های امروزی به میان می‌آید، اولین چیزی که به ذهن اکثر مدیران فنی می‌رسد «مانیتورینگ» است. سال‌ها بود که مانیتورینگ جوابگوی بسیاری از نیازها بود؛ کافی بود چند شاخص کلیدی مثل میزان استفاده از CPU، وضعیت حافظه، خطاهای دیتابیس یا تعداد درخواست‌های ردشده را دنبال کنیم و در صورت مشاهده‌ی عددی غیرعادی، هشدار دریافت کنیم. اما دنیا تغییر کرده است. معماری نرم‌افزارها ساده نیست، بار کاربران به شکل یکنواخت روی سیستم توزیع نمی‌شود و سیستم‌های مدرن با ده‌ها سرویس و هزاران وابستگی در لحظه کار می‌کنند. در چنین شرایطی، دیگر مانیتورینگ سنتی نمی‌تواند عمق مشکلات را نشان دهد. اینجاست که پرسش اساسی مطرح می‌شود: چرا مانیتورینگ کافی نیست؟
برای پاسخ به این پرسش باید به ماهیت مانیتورینگ نگاهی دقیق‌تر بیندازیم. مانیتورینگ در ساده‌ترین تعریف، یعنی ثبت و مشاهده‌ی داده‌های از پیش تعیین‌شده. شما چند شاخص را انتخاب می‌کنید، ابزارها آن‌ها را اندازه‌گیری می‌کنند و اگر مقداری غیرطبیعی باشد، هشدار صادر می‌شود. این رویکرد برای تشخیص «چی شد» مناسب است، اما هیچ پاسخی به «چرا شد» نمی‌دهد. فرض کنید اپلیکیشن فروشگاهی شما کند شده است. مانیتورینگ می‌گوید CPU به صد درصد رسیده، اما اینکه چرا این اتفاق افتاده، کدام سرویس باعث فشار شده، چه الگویی در درخواست‌ها وجود دارد و آیا این مشکل تکرار خواهد شد یا نه، چیزی نیست که مانیتورینگ بتواند برایتان روشن کند. اینجاست که مفهوم Observability یا «مشاهده‌پذیری» اهمیت پیدا می‌کند.
Observability یعنی توانایی دیدن سیستم نه فقط از بیرون، بلکه از درون. یعنی به جای اینکه فقط چراغ هشدار قرمز را ببینید، بتوانید تصویر کامل مسیر حرکت داده، رفتار سرویس‌ها، وابستگی‌ها و ارتباط اجزای مختلف سیستم را دنبال کنید. Observability بر سه ستون اصلی بنا شده است: لاگ‌ها، متریک‌ها و تریس‌ها. لاگ‌ها جزئیات رویدادها را ثبت می‌کنند، متریک‌ها شاخص‌های کمّی و قابل اندازه‌گیری ارائه می‌دهند و تریس‌ها امکان دنبال کردن یک درخواست از ابتدا تا انتها را فراهم می‌کنند. کنار هم قرار گرفتن این سه لایه، دیدی عمیق ایجاد می‌کند که به تیم‌ها کمک می‌کند نه فقط بفهمند چه اتفاقی افتاده، بلکه چرایی آن را نیز درک کنند.
اما چرا این موضوع در سال‌های اخیر تا این اندازه حیاتی شده است؟
دلیل روشن است: رشد معماری‌های ابری و میکروسرویس‌ها. در گذشته یک اپلیکیشن ممکن بود تنها روی یک سرور واحد اجرا شود و تمام اجزای آن در همانجا قرار داشته باشند. اما امروز اپلیکیشن‌ها به ده‌ها سرویس مستقل تقسیم شده‌اند، هرکدام دیتابیس و کش مخصوص دارند و در چندین کانتینر یا حتی چندین دیتاسنتر پخش شده‌اند. وقتی خطایی رخ می‌دهد، نمی‌توان با نگاه به یک سرور مشکل را پیدا کرد. ممکن است مشکل از کندی شبکه بین دو سرویس باشد، یا از اشکال در مدیریت حافظه یک کانتینر، یا از صفی که در پردازش درخواست‌ها ایجاد شده است. بدون Observability تیم فنی عملاً در تاریکی حرکت می‌کند.
برنت این موضوع را به خوبی درک کرده است. ما در برنت بارها دیده‌ایم که مشتریان پیش از مهاجرت به سرویس‌های ابری، با مانیتورینگ سنتی سر و کار داشته‌اند و دائماً درگیر تکرار خطاهای مشابه بوده‌اند. یک تیم توسعه ممکن است ساعت‌ها وقت صرف پیدا کردن ریشه‌ی یک خطا کند، اما چون داده کافی برای تحلیل در اختیار نداشته، در نهایت تنها به رفع موقتی مشکل بسنده کرده است. نتیجه آن بوده که همان مشکل در شرایط مشابه دوباره رخ داده و کاربران نهایی آسیب دیده‌اند. رویکرد ما این بوده که در لایه‌ی زیرساخت ابری، امکان جمع‌آوری و تحلیل لاگ‌ها، متریک‌ها و تریس‌ها را به صورت یکپارچه فراهم کنیم. این یعنی وقتی اپلیکیشن شما روی برنت اجرا می‌شود، ابزارهای لازم برای دیدن عمیق رفتار سیستم از همان ابتدا همراهتان است.
و اما یک مثال عملی...
فرض کنید اپلیکیشن مالی شما در یک روز عادی کاملاً روان کار می‌کند. اما در روزی خاص، هنگام اوج تراکنش‌ها، کاربران با خطای «timeout» مواجه می‌شوند. مانیتورینگ سنتی ممکن است صرفاً نشان دهد تعداد خطاها افزایش یافته یا مدت زمان پاسخ طولانی‌تر شده است. اما Observability در پلتفرم برنت تصویر کامل‌تری به شما می‌دهد. شما می‌توانید مسیر دقیق یک تراکنش را دنبال کنید: از ورود درخواست کاربر، عبور از API Gateway، ارسال به سرویس اعتبارسنجی، تعامل با دیتابیس، تا رسیدن پاسخ به کاربر. در این مسیر ممکن است متوجه شوید که گلوگاه در سرویس اعتبارسنجی بوده که در اثر پیک بار نتوانسته به اندازه کافی مقیاس پیدا کند. حالا نه تنها مشکل را پیدا کرده‌اید، بلکه می‌توانید تصمیم بگیرید چگونه جلوی تکرار آن را بگیرید: یا با افزایش منابع، یا با بازنویسی بخشی از کد. این همان تفاوت حیاتی میان مانیتورینگ و Observability است.
Observability همچنین ابزار قدرتمندی برای پیشگیری است. وقتی داده‌ها به‌طور تاریخی ذخیره می‌شوند و امکان تحلیل روند وجود دارد، تیم‌ها می‌توانند پیش‌بینی کنند چه زمانی احتمال وقوع مشکل وجود دارد. برای نمونه، ممکن است متوجه شوید که در هر آخر هفته، به دلیل افزایش کاربران، مصرف حافظه سرویس‌ها به مرز خطر نزدیک می‌شود. بدون Observability این الگوها هرگز دیده نمی‌شوند و تیم تنها زمانی متوجه مشکل می‌شود که سرویس از دسترس خارج شود. اما با داده‌های تحلیلی، تیم می‌تواند قبل از رسیدن به مرز خطر، منابع بیشتری اختصاص دهد یا معماری را تغییر دهد. در برنت این امکان فراهم شده که داده‌های مشاهده‌پذیری نه فقط در لحظه، بلکه به صورت تاریخی و تجمیعی در دسترس باشند تا تیم‌ها بتوانند از گذشته درس بگیرند و آینده را پیش‌بینی کنند.
بُعد دیگری که اهمیت Observability را برجسته می‌کند، تجربه کاربر نهایی است. در نهایت هدف هر اپلیکیشنی جلب رضایت کاربر است. وقتی کاربر با خطا یا کندی مواجه می‌شود، معمولاً هیچ تفاوتی میان یک مشکل کوچک یا یک بحران بزرگ برای او وجود ندارد؛ تجربه‌اش خدشه‌دار شده و ممکن است به راحتی به سمت رقیب برود. Observability به تیم‌ها این امکان را می‌دهد که حتی کوچک‌ترین اشکال در مسیر کاربر را شناسایی کنند. مثلاً ممکن است کاربران هنگام بارگذاری یک تصویر خاص کمی بیشتر منتظر بمانند. این موضوع شاید در مانیتورینگ عادی اصلاً به چشم نیاید، اما Observability نشان می‌دهد که این تأخیر ناشی از یک سرویس خاص است. تیم می‌تواند این سرویس را بهینه کند و تجربه‌ی کاربر را بهبود بخشد. برنت با ابزارهای رصد دقیق خود، کمک می‌کند این جزئیات همواره قابل مشاهده باشند.
اکنون می‌توانیم به پرسش نخست بازگردیم: چرا مانیتورینگ کافی نیست؟ چون مانیتورینگ فقط چراغ خطر را روشن می‌کند، اما راه خروج از بحران را نشان نمی‌دهد. Observability همان نقشه‌ی راهی است که به تیم می‌گوید مشکل کجا و چرا رخ داده و چگونه می‌توان جلوی تکرار آن را گرفت. برای تیم‌های فنی، این تفاوت می‌تواند معادل ساعت‌ها صرفه‌جویی در زمان، کاهش هزینه‌ها و افزایش اعتماد کاربران باشد. برای سازمان‌ها، Observability نه فقط یک انتخاب فنی، بلکه یک تصمیم استراتژیک برای پایداری کسب‌وکار است.
برنت به عنوان یک پلتفرم ابری بومی، این نیاز را به‌خوبی درک کرده و در طراحی زیرساخت خود، مشاهده‌پذیری را در قلب خدماتش قرار داده است. ما می‌دانیم که مشتریانمان نمی‌خواهند وقتشان را صرف نصب و پیکربندی ده‌ها ابزار پیچیده کنند. آن‌ها به دنبال بستری هستند که به‌طور پیش‌فرض داده‌های لازم برای تحلیل را فراهم کند، هشدارهای معنادار ارسال کند و امکان مقایسه روندها را بدهد. در برنت این امکانات یکپارچه ارائه می‌شوند تا تیم‌ها بتوانند روی توسعه و نوآوری متمرکز شوند و مطمئن باشند که لایه مشاهده‌پذیری همواره همراهشان است.
در پایان باید گفت که دوران تکیه بر مانیتورینگ ساده به سر آمده است. پیچیدگی سیستم‌های امروزی، سرعت تغییرات و حساسیت کاربران، همگی ایجاب می‌کنند که تیم‌ها دیدی عمیق‌تر به سیستم‌هایشان داشته باشند. Observability تنها یک ابزار نیست؛ بلکه فلسفه‌ای است که آینده توسعه نرم‌افزار و زیرساخت ابری را شکل می‌دهد. انتخاب با شماست: حرکت در تاریکی با چراغ‌های هشدار مبهم، یا حرکت در مسیری روشن با نقشه‌ای کامل. برنت این نقشه را در اختیارتان قرار می‌دهد.
