زمان مطالعه: حدود ۷ دقیقه
مخاطب: توسعه‌دهندگان، تیم‌های DevOps، مدیران فنی SaaS و فروشگاه‌های آنلاین
وقتی قبض آخر ماه از رشد پروژه جلو زد...
فرض کن یه پروژه SaaS با چند سرویس ساختی. رشد خوبی داره، کاربر اضافه شده، ترافیک بالاتر رفته. اما در کمال تعجب، با اینکه اپ خوب کار می‌کنه، قبض زیرساخت (یا فاکتور ماهانه دیتاسنترت) چند برابر شده! چرا؟ چون مصرف منابع به‌صورت هدفمند و کنترل‌شده رشد نکرده. شاید سرورهایی داری که بیکار موندن، سرویسی که RAM زیادی گرفته یا API که لود بالایی ایجاد کرده بدون اینکه نیاز باشه. رشد اپ خوبه؛ اما هزینه کنترل‌نشده زیرساخت، می‌تونه همین رشد رو به خطر بندازه. این مقاله درباره راهکارهای عملی برای بهینه‌سازی مصرف منابعه بدون کاهش کیفیت سرویس یا نیاز به صرف هزینه سنگین.
میخوایم به دو اشتباه رایج بپردازیم، تا کند نشه ارتقا نمی‌دم یا برعکس تا تونستم، منابع بالا گرفتم!
دو الگوی خطرناک در تیم‌های فنی:
1. منابع رو پایین نگه می‌دارن تا هزینه کم شه؛ تا زمانی که کاربران با کندی یا crash مواجه بشن.
2. منابع رو از اول بالا تعریف می‌کنن؛ RAM و CPU زیاد، کانتینرهای رزرو شده، سرورهایی که نیمه‌خوابن.
خب باید بگم هیچ‌کدوم بهینه نیست. هدف این نیست که منابع «کم» باشن؛ باید «هوشمند» مصرف بشن.
۵ راهکار برای کاهش هزینه زیرساخت بدون آسیب به عملکرد اپلیکیشن:
۱. مانیتور کردن مصرف واقعی، نه تخمینی
بجای اینکه فقط به plan سرور نگاه کنی، باید ببینی واقعاً هر سرویس چقدر RAM و CPU مصرف می‌کنه. خیلی وقتا یه job async مصرفی داره که ۱۰ برابر یک API معمولیه — اما چون دیده نمی‌شه، منابع رو بی‌جهت افزایش می‌دی. در برنت می‌تونی مانیتورینگ زنده از RAM، CPU، I/O و وضعیت هر پاد یا سرویس داشته باشی.
۲. فعال‌سازی autoscaling برای سرویس‌های حساس
برای بعضی سرویس‌ها (مثلاً checkout یا login) بهتره autoscaler فعال باشه؛ یعنی در زمان اوج، خود سیستم replica اضافه کنه. اما در حالت عادی، با حداقل منابع کار کنه. برنت به‌صورت داخلی امکان تعریف HPA (Horizontal Pod Autoscaler) برای سرویس‌ها رو داره، با حد آستانه مصرف.
۳. تفکیک محیط‌های staging و production با منابع جدا
خیلی از تیم‌ها محیط staging رو با منابع production بالا میارن. در حالی که نیازی نیست تست API در محیط dev با ۲ گیگ رم انجام شه. در برنت می‌تونی به ازای هر محیط، منابع مجزا تعریف کنی و حتی روی billing تأثیرش رو ببینی.
۴. خاموش‌کردن منابع غیرفعال
سرویس‌هایی مثل worker، migration، یا cron jobهایی که فقط چند ساعت در روز لازمن، بهتره زمان‌بندی shutdown داشته باشن. نیازی نیست ۲۴ ساعته فعال باشن. در برنت می‌تونی با تعریف زمان اجرای job و زمان توقف، منابع رو مدیریت کنی.
۵. تنظیم درست request و limit در کانتینرها
در Kubernetes، اگه limit بالا بدی، اون مقدار رزرو می‌شه حتی اگه مصرف نشه. خیلی از کندی‌ها از اینجا نمیان، اما خیلی از هزینه‌ها چرا...
یه پیشنهاد خوب: بررسی کنید که request و limit کانتینرها واقعاً با مصرفشون تطابق دارن یا نه. این یکی از تاثیرگذارترین بهینه‌سازی‌هاست.
و اما قبض ۳ برابری در یک اپ فروشگاهی...
در یکی از پروژه‌های مشتری، backend در زمان عادی با ۲۰٪ منابع کار می‌کرد. اما چون limitها بالا تعریف شده بود، billing سه‌برابر واقعی حساب می‌شد. با فعال‌کردن مانیتورینگ و بازبینی limitها، هزینه ظرف یک هفته ۵۰٪ کم شد، بدون کوچک‌ترین افت عملکرد.
چک‌لیست بهینه‌سازی مصرف منابع برای تیم‌های فنی:
- مانیتورینگ لحظه‌ای CPU/RAM فعال شده؟
- autoscaling روی سرویس‌های حیاتی فعاله؟
- محیط staging منابع سبک داره؟
- jobهای غیرفعال خاموش می‌شن؟
- request و limit هر سرویس مرور شده؟
- هزینه هر سرویس در ماه مشخصه؟
تبریک میگم اگر بیشتر از ۳ تیک نداری، هنوز فرصت خوبی برای کاهش هزینه داری...
برنت ابزارهایی رو به‌صورت داخلی در اختیار تیم‌ها می‌ذاره تا مصرف منابع رو هوشمندانه کنترل کنن مثل مانیتورینگ منابع در سطح هر پاد و سرویس (با گراف‌های زنده)، تحلیل هزینه ماهانه به تفکیک محیط و پروژه، امکان تعریف autoscaler به ازای load، قابلیت زمان‌بندی jobها و خاموش‌کردن منابع غیرفعال و رابط گرافیکی ساده برای دیدن مصرف و هزینه واقعی. برنت به جای اینکه فقط سرور بده، بهت دید واقعی از مصرف و بهینه‌سازی می‌ده.
رشد کن، ولی هوشمند
مسیر رشد اپلیکیشن از دل منابع می‌گذره. اما منابع بی‌هدف می‌تونن هم رشد رو کند کنن، هم هزینه‌ها رو بالا ببرن. بهینه‌سازی منابع یعنی: بفهمی کجا مصرف داری، چرا داری، و چطور می‌تونی بدون افت کیفیت، کمتر خرج کنی. در آخر ابزار مناسب + بینش تحلیلی = هزینه کمتر + عملکرد پایدار
